«Ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να φοβάται τίποτα. Όταν φοβόμαστε κάποιον, είναι γιατί του έχουμε παραχωρήσει εξουσία πάνω μας» Χέρμαν Έσσε (1877-1962), Γερμανός λογοτέχνης.

Φόβος. Ο μεγάλος εξουσιαστής. Το αρχαϊκό συναίσθημα που καθορίζει ψυχισμούς, κοινωνίες, κράτη. Μας δένει με δεσμά τόσο ισχυρά και τόσο ασφυκτικά που καθηλωνόμαστε. Επιτρέπουμε ψυχικούς – κι όχι μόνο – εκβιασμούς κι απειλές να μας καταβάλλουν με αποτέλεσμα να ενδίδουμε σε καταστάσεις που σε φυσιολογικές συνθήκες και κάτω από το πρίσμα της λογικής, δεν θα το επιτρέπαμε ποτέ.

Τι όμως φοβόμαστε; Γιατί φοβόμαστε; Σπουδαία ερωτήματα που έχουν απασχολήσει απειράριθμους μελετητές ανά τους αιώνες. Εμείς θα είμαστε όσο πιο σύντομοι μπορούμε.

Φοβόμαστε… εμάς τους ίδιους. Φοβόμαστε τις επιθυμίες μας, τις προσδοκίες μας και τα όνειρα μας. Και φυσικά φοβόμαστε και όλους τους άλλους, πάνω στους οποίους προβάλλουμε δικά μας κομμάτια για να μπορούμε να δικαιολογούμε χωρίς ενοχές όλη μας την αναβλητικότητα και τη στασιμότητα.

Πριν προχωρήσουμε ωστόσο, θα θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε ένα σημείο: Υπάρχουν κάποιες καταστάσεις όπου ο φόβος είναι ένα απόλυτα υγιές συναίσθημα όπως σε περιπτώσεις κακοποίησης ή σε κάποιες στιγμές όπου βιώνουμε κάτι ακραίο όπως π.χ. ένα ατύχημα. Εννοείται βέβαια ότι ο φόβος έχει μια δύναμη που πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως ερέθισμα για να κάνουμε κάτι. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να μένουμε σε μια σχέση όταν αυτή η σχέση μας προκαλεί φόβο. Γιατί αυτή η σχέση θα μας προκαλεί και πόνο και θυμό και θα καταστρέφει ως φυσικό επακόλουθο την αυτοεκτίμηση μας.

Και τώρα μπαίνει το βασικό μας ερώτημα: γιατί να μένουμε σε αυτή τη σχέση; Τι μας καλύπτει; Μας «καλύπτει» – ή νομίζουμε ότι μας καλύπτει – λοιπόν αυτά που φοβόμαστε να (ανα)καλύψουμε μόνοι μας. Μας παρεμποδίζει να έρθουμε σε επαφή με τη βαθιά συνειδητοποίηση ότι έχουμε άπειρες δυνατότητες να διαμορφώσουμε τη ζωή μας πολύ πιο ευτυχισμένη και πλήρη, αρκεί μόνο να απομακρυνθούμε από τις αγκυλώσεις και τα τραύματα που φέρουμε μέσα μας.

Κάποιοι από εμάς φοβούνται τη μοναξιά. Άλλοι φοβούνται το «ξεβόλεμα». Άλλοι ρίχνουν την ευθύνη στην ύπαρξη των παιδιών. Κανείς ωστόσο δεν λέει την αλήθεια: ότι φοβούνται τον ίδιο τους τον εαυτό, ότι φοβούνται την ελευθερία που τους παρέχει αυτή η επίγνωση και τις πρωτοβουλίες που θα πρέπει να πάρουν για πρώτη φορά στη ζωή τους.

Κι αυτές οι πρωτοβουλίες μπορεί να είναι είτε πολύ απλές π.χ. να πάρουν επιτέλους αυτό το δίπλωμα οδήγησης που τόσο πια αμελούν μέχρι και να ζητήσουν διαζύγιο αν η σχέση έχει καταντήσει πλέον εφιάλτης. Κι επειδή φοβόμαστε, ο Άλλος αποκτά μέσα μας τρομακτικές διαστάσεις. Ο Άλλος θα φταίει για όλα όσα μας συμβαίνουν. Θα του ρίξουμε όλη την ευθύνη για κάθε μας συναίσθημα. Για κάθε μας αντίδραση. Για κάθε μας σκέψη. Για κάθετι που μας αφορά. Γιατί απλά ο φόβος του Άλλου θα επικρατεί. Κι έτσι θα μας ελέγχει. Μόνο που αυτός ο έλεγχος είναι ο έλεγχος που εμείς του έχουμε παραχωρήσει. Γιατί το να εξουσιάζεσαι είναι πιο εύκολο από το να αναλαμβάνεις τη ευθύνη σου κι έτσι να απεκδύεσαι το ρόλο του θύματος. Πιο εύκολο ειδικά για αυτούς που έχουν αποφασίσει να φοβούνται.

Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αντικρίσουμε τίμια και ρεαλιστικά τον εαυτό μας. Ποιοι θέλουμε εν τέλει να είμαστε; Οι φοβισμένοι, οι εξουσιασμένοι, οι ανελεύθεροι; ‘Η οι θαρραλέοι, οι ψυχικά τίμιοι, οι τολμηρά ελεύθεροι; Η ελευθερία από τους φόβους μας απαιτεί γνησιότητα ψυχής, σθένος και πάνω από όλα ουσιαστική αγάπη για τον πιο σημαντικό συνοδοιπόρο μας στη ζωή: τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ας του επιτρέψουμε λοιπόν επιτέλους να έχει αυτό που του αξίζει…